به گزارش خبرگزاری «حوزه»، دهم ربیع الثانی مصادف با رحلت حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها) است که به همین مناسبت مطلبی را تقدیم شما مخاطبان فرهیخته خواهیم کرد.
* ويژگي هاي ممتاز حضرت معصومه سلام الله عليها
حضرت معصومه (س) ويژگي هاي منحصر به فردي دارد که هيچ يک از امام زادگان ندارند؛ حرم آن حضرت و قبر نورانيش برکات بزرگي دارد که در کمتر نقطه اي از زمين مي توان يافت.
بي مبالغه است که گفته شود يکي از مقدس ترين اماکن روي زمين ومعادل ديگر اماکن مقدس دنياست؛ در ميان امامزادگان ايران و شهرقم وفرزندان حضرت امام موسي (عليه السلام) که نورافشاني مي کنند، ماه تاباني که همه آنها را تحت الشعاع انوار درخشان خود قرار داده ، تربت پاک شفيعه محشر، کريمه اهل بيت پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ دخت گرامي موسي بن جعفر، حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ مي باشد.
حضرت فاطمه معصومه ـ سلام الله عليها ـ از جهت شخصيت فردي و کمالات روحي در بين فرزندان موسي بن جعفر ـ سلام الله عليها ـ بعد از برادرش، علي بن موسي الرضا ـ عليه السّلام ـ در والاترين رتبه جاي دارد. اين در حالي است که شيخ مفيد و ديگران فرزندان دختر امام کاظم ـ عليه السّلام ـ حداقل هجده تن بوده اند و فاطمه در بين اين همه بانوي مکرمه سرآمد بوده است.[1]
حاج شيخ عباس قمي درباره دختران موسي بن جعفر مي نويسد: "برحسب آنچه به ما رسيده، افضل آنها سيده جليله معظمه، فاطمه بنت امام موسي ـ عليه السّلام ـ معروف به حضرت معصومه است".[2]
اما شيخ محمد تقي تستري در "قاموسي الرجال" فضيلت وي را نه تنها در بين دختران، بلکه پسران حضرت غير از امام رضا ـ عليه السّلام ـ بي نظير مي داند و مي نويسد: "در ميان فرزندان امام کاظم ـ عليه السّلام ـ با آن همه کثرتشان، بعد از امام رضا ـ عليه السّلام ـ کسي هم شأن حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ نيست[3]."
بي گمان اين نحوه اظهار نظرها و نگرش به شخصيت فاطمه دختر موسي بن جعفر ـ عليه السّلام ـ بر برداشتهايي استوار است که از متن روايات وارده از ائمه به دست آمده است. رواياتي که مقامهايي را براي فاطمه معصومه ـ سلام الله عليها ـ برشمرده اند مقامي که نظير آن را براي ديگر برادران و خواهران وي ذکر نکرده اند و به اين ترتيب نام فاطمه معصومه ـ سلام الله عليها ـ را در شمار زنان برتر جهان قرار داده اند. حال به طور اختصار به بررسي بعضي از خصوصياتي که آن حضرت را از ديگر امام زادگان جدا مي کند مي پردازيم.
1. شرافت خانوادگي
تأثير شخصيت پدر و مادر در روح و جسم فرزندان را نمي توان انکار کرد. اين تأثيرپذيري در وجود فاطمه معصومه ـ سلام الله عليها ـ از برجستگي خاصي برخوردار است. اواز هر دو طرف (پدر و مادر) فضايلي را به ارث برد که تنها برادرش علي بن موسي الرضا ـ عليه السّلام ـ آنها را به صورت کامل در خود جمع کرده بود و به نظر مي رسد بتوان سربرتري شخصيت والاي فاطمه معصومه ـ سلام الله عليها ـ بر ديگر فرزندان حضرت موسي بن جعفر ـ عليه السّلام ـ را در همين نکته يافت که فاطمه معصومه ـ سلام الله عليها ـ مانند برادرش از هر دو طرف پاکيزه ترين خصال و ويژگيها را به ارث برد با وجود بانوان ديگري در خاندان امام کاظم ـ عليه السّلام ـ گويي "نجمه" ستاره پر نور بانوان امام کاظم است که به سان پرفروغ ترين ستاره ها مي درخشد و به راستي که تمام فروغش را به دو پاکيزه گوهرش، علي بن موسي الرضا ـ عليه السّلام ـ و فاطمه معصومه ـ سلام الله عليها ـ منتقل کرد.[4]
مطالعه سيره ائمه گواهي مي دهد که طهارت و پاکي مادر شرط اساسي براي گزينش مادران امامان بوده است و سعادتي که نصيب فاطمه معصومه ـ سلام الله عليها ـ شده اين بود که مادرش، مادر امام رضا ـ عليه السّلام ـ نيز بود. لذا از هر آلودگي در هر اندازه اش به دور ماند[5].
2. شفاعت گسترده
بالاترين جايگاه شفاعت از آن رسول گرامي اسلام است،[6] اما دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم شفاعت گسترده اي دارند که بسيار وسيع و جهان شمول است و مي تواند همه اهالي محشر را فرا گيرد: 1 . خاتون محشر، صديقه اطهر، حضرت زهرا ـ سلام الله عليها ـ 2 . شفيعه روز جزا حضرت فاطمه معصومه ـ سلام الله عليها ـ
در مورد شفاعت گسترده حضرت فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ طبق احاديث منقول از اهل سنت و شيعه هيچ شکي نيست. اما در مورد حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ از جهت گستردگي شفاعت، هيچ کس ـ حداقل هيچ بانويي ـ به شفيعه محشر معصومه نمي رسد، که امام جعفر صادق ـ عليه السّلام ـ در اين رابطه مي فرمايد: "تدخل بشفاعتها شيعتنا الجنه باجمعهم" با شفاعت او همه شيعيان ما وارد بهشت مي شوند.[7]
3. ويژگي هاي ديگر
مثل عصمت، محدثه بودن، ورود زيارتنامه مخصوص، و ... باعث شده که حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ از ديگر امام زادگان و برادران وخواهران پيشي گيرد.[8] و همچون ستاره اي درخشان در اين آسمان بدرخشد و صاحب شأن و مقام خاصي بشود همان طوري که امام رضا ـ عليه السّلام ـ در فقره اي از زيارتنامه آن حضرت مي فرمايد: "فان للک عند الله شانا من الشان"[9] يعني تو در محضر الهي شأن و منزلت وصف ناپذيري داري، که بر خاک نشينان اين عالم قابل تصور نيست و تنها خدا و پيامبر و اوصياء طاهرينش بر آن واقفند.
4. ويژگي و امتياز منحصر به فرد ديگر زيارت آن حضرت است که ثواب آن پاداش و جايزه بزرگي دارد.
متن دقيق روايات استحباب زيارت و پاداش آن برای استفاده بيشتر مخاطبين ذکر مي گردد: حضرت معصومه تنها امامزاده اي است که امامان معصوم به زيارت آن حضرت تاکيد کرده و پاداش زيارت آن حضرت را معادل با بهشت دانسته اند:
الف: بَلْدَةُ قُمَّ وَ سَتُدْفَنُ فِيهَا امْرَأَةٌ مِنْ أَوْلَادِي تُسَمَّى فَاطِمَةَ فَمَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ قَالَ الرَّاوِي وَ كَانَ هَذَا الْكَلَامُ مِنْهُ قَبْلَ أَنْ يُولَدَ الْكَاظِمُ عَلَيْهِ السَّلَامُ [10]
امام صادق (ع) قبل از تولد امام کاظم (ع) ضمن تبيين جايگاه قم و قداست آن به جهت دفن فاطمه معصومه در آن پاداش زيارت اين بانو را ورود به بهشت معرفي کرد.
ب: «عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا ع عَنْ زِيَارَةِ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع بِقُمَّ فَقَالَ مَنْ زَارَهَا فَلَهُ الْجَنَّةُ» سعد اشعري که از بزرگان قم بوده است و از علماي بزرگ و صاحب نام که از اصحاب بزرگوار ائمه است از امام رضا(ع) درباره زيارت قبر فاطمه معصومه در قم سؤال نمود امام فرمود پاداش آن بهشت است .
ج: «عَنِ ابْنِ الرِّضَا ع قَالَ مَنْ زَارَ قَبْرَ عَمَّتِي بِقُمَّ فَلَهُ الْجَنَّةُ [11]» امام جواد (ع) فرمود هرکس قبر عمه ام را در قم زيارت کند پادش او بهشت است ؛ زيارت با معرفت و با حفظ جوانب و لوازم زييارت و شروط مخصوص آن مانند ديگر زيارات که اجتنباب از محرمات و مراقبت از واجبات ورعايت حقوق الناس از مهمترين شرايط قبولي زيارت وحفظ ثواب آن است.
5. موقعيت و برتري جايگاه شهر مقدس قم و قداست و برکات آن از وجود حضرت معصومه (س) است ؛ يکي از برکات حضور حضرت معصومه در ايران و قرار گرفتن قبر شريفش در قم حوزه سترگ قم است که در سايه اين بانوي کريمه صدها دانشمند و عالم بزرگ تربيت يافته و در توليد علوم الهي و گسترش آن کوشيده اند؛ اهل قم بايد قدرشناسي کنند از حرم اين بانوي بزرگ که نام آنها به جهت قبر اين بانو در معراج نبوي گفته شده است وآياتي از قرآن در شان اين شهر مقدس توسط امام معصوم تفسير شده است ؛
5-1. «وَ رَوَى بَعْضُ أَصْحَابِنَا قَالَ كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع جَالِساً إِذْ قَرَأَ هَذِهِ الْآيَةَ فَإِذا جاءَ وَعْدُ أُولاهُما بَعَثْنا عَلَيْكُمْ عِباداً لَنا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّيارِ وَ كانَ وَعْداً مَفْعُولًا فَقُلْنَا جُعِلْنَا فِدَاكَ مَنْ هَؤُلَاءِ فَقَالَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ هُمْ وَ اللَّهِ أَهْلُ قُمَّ»
5-2. شهر قم به جهت وجود قبر فاطمه معصومه (س) حرم همه اهل بيت است: «وَ رُوِيَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَهْلِ الرَّيِّ أَنَّهُمْ دَخَلُوا عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ قَالُوا نَحْنُ مِنْ أَهْلِ الرَّيِّ فَقَالَ مَرْحَباً بِإِخْوَانِنَا مِنْ أَهْلِ قُمَّ فَقَالُوا نَحْنُ مِنْ أَهْلِ الرَّيِّ فَأَعَادَ الْكَلَامَ قَالُوا ذَلِكَ مِرَاراً وَ أَجَابَهُمْ بِمِثْلِ مَا أَجَابَ بِهِ أَوَّلًا فَقَالَ إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَكَّةُ وَ إِنَّ لِلرَّسُولِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِينَةُ وَ إِنَّ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ حَرَماً وَ هُوَ الْكُوفَةُ وَ إِنَّ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ بَلْدَةُ قُمَّ وَ سَتُدْفَنُ فِيهَا امْرَأَةٌ مِنْ أَوْلَادِي تُسَمَّى فَاطِمَةَ فَمَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ قَالَ الرَّاوِي وَ كَانَ هَذَا الْكَلَامُ مِنْهُ قَبْلَ أَنْ يُولَدَ الْكَاظِمُ عَلَيْهِ السَّلَامُ» [12] جمعي از اهل ري که از شيعيان بودند درمحضر امام صادق مشرف بودند وخود را معرفي کردند که ما از اهل ري هستيم ، امام شروع کرد از تمجيد اهل قم وبه آفرين گفتن به آنان وذکر ويژگي هاي آن وآنرا حرم اهل بيت شمرد وعلت آنرا قبر شريف حضرت معصومه معرفي کرد ؛ اهل قم بايد بدانند که امام صادق (ع) قرنها پيش به آنان آفرين گفته وتشويقشان کرده است ؛ بايد اين رتبه استثنائي را قدر دانست ؛ علما وطلاب ودانشجويان اولين مخاطب اين تشويق هستند ؛ بايد پيام امام را که قرنها پيش داده است درک کنند ومصداق تشويق باشند ؛ ودر ترويج وتبليغ پيام اهل بيت در جهان ونجات مردم دنيا از تاريکي وجهل بکوشند ؛ پيام مهم امام اين است وتشويق آن حضرت جهت دارد ؛ تشويق به تلاش است ؛ مردم قم نيز بايد اين پيام را با جان ودل درک کرده اولا : قدر قبر نوراني وحرم شريف و علما ومراجع وحوزه را بدانند ؛ شئونات اسلامي را در آن بيش از همه رعايت کنند والگوي عملي عفاف وحجاب وعفت و عمل به واجبات وپاي بندي سرسخت به نماز باشند ؛ کسبه وبازاريان قم الگوي کاسبان باشند ؛ صنعتگران متدين باشند والگو باشند وعامل احکام دين باشند ؛ ودر هنگام نماز ها واذان محل کسب خودرا لا اقل در اطراف حرم تعطيل ودر نماز جماعت حرم به احترام حرم آن حضرت واز باب قدر شناسي شرکت نمايند ؛
5-3. «لولا القميين لضاع الدين » اگر اهل قم نبودند وزحمات طاقت فرسا و وسيع آنان در راه نشر علوم وفرهنگ اهل بيت نبود ؛ دين خدا از بين مي رفت ؛ اين روايت درباره هيچ گروه جمعيتي ديده نشده است ؛ منظور از اهل قم علما وبزرگان ومحدثين ومردم متدين قم هستند ؛ که علما با قلم وبيان وعمل ومردم وتجار وبازاريان وکسبه با عمل واطاعت از فرامين شريعت دين را زنده داشته اند . بدون شک وترديد همه اينها از برکات وامتيازات وجود با برکت حضرت معصومه (س) هست.
6. ويژگي مهم ديگر حضرت معصومه اين است که کراماتي که از آن حضرت و قبر شريفش به همه مسلمانان و علاقه مندان اهل بيت و اهل علم و مراجع عظام رسيده که بي مانند است که همه اهل دل آشنا هستند و همه مردم اين نورانيت را با جان و دل احساس کرده اند ؛ معروف است ملا صدراي بزرگ که در کهک قم در تبعيد به سر مي برد در نوشتن اسفار وقتي با مشکلات و غوامض فلسفي گير مي کرد با استعانت از معنويت و نورانيت حرم کريمه اهل بيت اين مشکلات علمي را حل مي کرد ؛ همه مراجع خاطراتي شبيه آن را دارند ؛ همه طلبه ها ودانشجويان از اين خاطرات زياد دارند که اگر نوشته شود بي ترديد به دهها مجلد مي رسد.
پاورقی:
[1] . صدوق، عيون الاخبار، موسسه الاعلمي للمطبوعات، بيروت، ج 1، ص 14؛ شيخ مفيد، الارشاد، دارالمفيد، ج 2، ص 244
[2] . شيخ عباس قمي، منتهي الامال، انتشارات هجرت، ج 2، ص 273
[3] . ر.ک: مجله کوثر، شماره 33، شخصيت حضرت معصومه
[4] . کليني، اصول کافي، چاپ مکتبة الصدوق، تهران، ج 1، ص 477
[5] . طبرسي، اعلام الوري، دارالکتب الاسلاميه، تهران، ص 302
[6] . سوره بقره، آيه 256
[7] . سفينة البحار، شيخ عباس قمي، کتابخانه سنائي، تهران، ج 2، ص 376
[8] . طبق حديثي از امام رضا ـ عليه السّلام ـ لقب حضرت به حضرت فاطمه دادند و اين دلالت بر عصمت و پاکي آن حضرت دارد. طبق نقل علامه اميني در الغدير، حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ ناقل حديث از اجداد خود بوده است از اين روي به وي محدثه مي گويند. (علامه اميني، الغدير، ج 1، ص 196
[9] . علامه مجلسي، بحارالانوار، مؤسسة الوفاء، بيروت، ج 102، ص 266
[10] . بحارالأنوار ج : 57 ص : 217
[11] . شيخ حر وسائل الشيعه ، ج 14،ص576
[12] . بحارالأنوار ج : 57 ص : 217
منبع: اميرعلي حسنلو/ اندیشه قم
